واژه‌ی "دم" به معنای "خون" با مشتقاتش 10 بار در قرآن به کار رفته است. قرآن کریم به مسئله‌ی گردش خون، بصورتی که در علم امروز مطرح است، تصریح نکرده اما به مسائلی که با خون ارتباط دارد که می‌توان آنها را نیز جزء فرایند گردش خون به شمار آورده و مطالب مرتبط با خون مثل حرمت خوردن خون اشاره کرده است. مانند: پیدایش شیر از خون.
حرام شمردن خوردن خون:
خداوند در چهار سوره ی قرآن کریم با الفاظ مختلف به خون و پرهیز از خوردن آن اشاره کرده است. در سه آیه با الفاظ شبیه به هم آمده "إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ"
ولی در سوره‌ی انعام آیه‌ی 145 این گونه آمده است:
"بگو ای پیامبر در احکامی که به من وحی شده، من چیزی را که برای خورندگان طعام حرام باشد نمی‌یابم جز آنکه مردار حیوان باشد. یا خون ریخته یا گوشت خوک باشد که آن پلید است."
موضوع خوردن خون در میان اقوام و ملل جهان سابقه‌ای طولانی داشته و در آمریکای شمالی (قدیم) با خون تغذیه می‌کردند و در دوران جاهلیت نیز مردم خون را می‌خوردند آنها گوسفند را سر نمی‌بریدند که مبادا خونش بریزد و از بین برود. بلکه با گرفتن خون از طریق رگ زدن، آن را در روده می‌ریختند و بر روی آتش بریان کرده و می‌خوردند.
بعد از ظهور اسلام و نزول قرآن، به شدت با خوردن خون مبارزه شد و اهلبیت(ع) نیز به ضررهای خون اشاره کرده‌اند.
مردی از امام صادق(ع) پرسید: چرا خداوند خوردن خون را حرام کرده است؟ امام صادق در پاسخ فرمودند: برای آنکه خوردن خون باعث قساوت قلب و از بین رفتن مهر و عاطفه است و خون خواری موجب تعفن جسم و تغییر رنگ چهره و بدن می‌شود.
خون سبب تغییر اخلاق و روحیات انسان می‌شود.
و همچنین از امام صادق(ع) حکایت شده: افرادی که خون می‌خورند آنچنان سنگدل می‌شوند که حتی ممکن است به قتل پدر و مادر و فرزند خود دست بزنند.
برای اینکه با این ماده‌ی حیاتی و فلسفه‌ی تحریم خوردن آن آشنا شویم لازم است محتوای خون از نگاه پزشکی و علمی بررسی شود؛ که چرا اسلام خون ریخته شده را پلید می‌داند؟ چرا خوردن گوشت حیوان حلال گوشت را منوط به ریختن خون از چهار رگ اصلی کرده است؟
خون از نگاه علم
خون مایع سرخ رنگی است که در تمام رگ‌ها جریان دارد و بدن به وسیله‌ی آن تغذیه می‌شود. طعمش اندکی شور، و دارای بوی مخصوص و مرکب از گلبول‌های سفید و سرخ و پلاسما می‌باشد.
مقدار خون در حیوانات پستاندار، یک سیزدهم وزن بدن آن‌ها است. انسانی که وزن بدنش 65 کیلوگرم باشد؛ 5 کیلوگرم خون دارد و در هر میلیمتر مکعب خون، 5 میلیون گلبول سرخ وجود دارد.
خون، بعد از گذشت از ریه و کبد و مشروب ساختن بدن به هنگام عبور از وریدها مسموم کننده است.
خون از مواد آلی تشکیل شده است و مواد ازتی فراوان دارد و کانون میکروب‌هاست به طوری که اطبا برای تشخیص درد و پیدا کردن عامل اصلی مرض، به خون رجوع می‌کنند.
که چه میکروبی در خون وجود دارد. غالباً تا میکروب به خون نرسد. شروع به فعالیت نمی‌کند. اسلام و ادیان الهی نیز، خوردن خون را ممنوع کرده‌اند. -
خون محصول احتراق و تجزیه‌ی مواد است و مواد لازم حیات جسم را به تمام سلول‌های بدن می‌رساند و مواد غیر لازم را از طریق کلیه، پوست و ریه دفع می‌کند و گلبول‌های سفید وظیفه‌ی دفاع از بدن را به عهده دارند و حمل و نقل گازهای تنفسی به وسیله‌ی خون انجام می‌شود و در هر لیتر خون 550 گرم پلاسما و 450 گرم سلول‌های خون وجود دارد.
حکمت ممنوع شدن خوردن خون در اسلام:
خوردن خون در اسلام ممنوع و تحریم شده است. قرآن می‌فرماید: "بگو ای پیامبر! در احکامی که به من وحی شده چیزی که برای خورندگان طعام حرام باشد نمی‌یابم جز آنکه مردار باشد یا خون ریخته."
یکی از وظائف خون، حمل سموم و مواد زائد بدن و آماده کردن مقدمات دفع آنها از بدن از طریق کلیه‌ها و یا تعرق است. مهم‌ترین مواد زائد، عبارتند از اوره (Urea) اسید اوریک (Orica cidi) کریاتینین گاز دی اکسید کربن (CO2) که از طریق ریه‌ها دفع می‌شود. همچنین برخی از سموم امعاء از طریق خون به کبد می‌رود. تا تعدیلاتی روی آن انجام پذیرد و خطرناک‌تر از همه‌ی اینها خوردن مقداری خون از طریق دهان است که در نتیجه آن میزان اوره‌ی خون به دلیل شکستن پروتئین‌ها، به شدت بالا رفته و منجر به کما (Coma) می‌شود. خون غذای انسان نیست زیرا هموگلوبین که در گلبول‌های قرمز وجود دارد خیلی سخت هضم می‌گردد و معده تحمل آن را ندارد؛ و از طرفی اگر خون لخته شده باشد به دلیل در برداشتن فیبرین (Fibrin) هضم آن به مراتب سخت‌تر خواهد بود. علاوه بر آن خون محل مناسبی برای رشد انواع میکروب‌ها می‌باشد. لذا مشاهده می‌کنیم که اسلام به چه علتی خوردن خون را منع کرده است.
حکمت ذبح شرعی حیوانات:
خداوند در سوره‌ی مائده آیه‌ی 3 تأکید می‌کند که حیوانات حلال گوشت را ذبح نمایید. ذبح شرعی با بریده شدن وریدها و شریان‌های بزرگ (چهار رگ اصلی) باعث خروج تمام خون بدن حیوان می‌شود و دست و پا زدن حیوان ذبح شده نیز به این امر کمک می‌کند. گوشت‌هایی که کاملاً از خون تصفیه نشده باشند، قابل مصرف نیستند؛ و علت آن وجود "مایع زلالی" در رگ‌هاست که امکان انتشار سریع میکروب‌ها را در داخل گوشت فراهم می‌نماید.
شیر خالص ثمره‌ی گردش خون
در سوره‌ی نحل آیه‌ی 66 نحوه‌ی به وجود آمدن شیر را از طریق گردش خون بیان می‌کند. که با یافته‌های علوم روز نیز مطابقت دارد.
"وَإِنَّ لَکُمْ فِی الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُم مِمَّا فِی بُطُونِهِ مِن بَیْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَناً خَالِصاً سَائِغاً لِلشَّارِبِینَ"؛ "و قطعاً در (وجود) دام‏ها، براى شما عبرتى است: از آنچه در شکم آنهاست، از میان غذاهاى هضم شده و خون، شیرى خالص به شما مى‏نوشانیم که براى نوشندگان گواراست."
"فرث" در لغت به معنای غذای هضم شده‌ی درون معده است و به مجرد رسیدن به روده‌ها ماده‌ی حیاتی آن جذب بدن می‌گردد و تفاله‌های آن به خارج فرستاده می‌شود. مقدار کمی از غذا از دیواره‌های معده به بدن جذب می‌شود. اما قسمت عمده‌ی آن در روده‌ها وارد خون می‌گردد و مواد اصلی شیر از خون و غده‌های چربی‌ساز گرفته می‌شود. به این ترتیب این ماده‌ی سفید گوارا از میان غذاهای هضم شده مخلوط با تفاله‌ها، از لابلای خون بدست می‌آید.
هر چند آیات فوق به پیدایش شیر حیوانات اشاره دارد ولی به سبب شباهت فرایند گوارشی و فیزیولوژی انسان و حیوان، شیر مادر نیز مانند حیوانات دیگر از میان خون و غذا بدست می‌آید.
هنگامی که غذا در معده آماده‌ی هضم و جذب می‌گردد در سطح گسترده در داخل معده و روده‌ها، در برابر میلیون‌ها رگ موئین قرار می‌گیرد غذا از دو طریق وارد خون می‌گردد یا از طریق "لنف‌ها" مستقیم وارد خون می‌شود یا غیرمستقیم توسط ورید (سیاهرگ) باب وارد خون می‌گردد. ورید باب غذاهای هضم شده را به کبد منتقل می‌سازد و از نظر شیمیائی تعدیلاتی در آن بوجود می‌آید و سپس وارد خون می‌شود غدد پستان که عناصر تشکیل دهنده‌ی شیر را ترشح می‌کنند نیز مواد مورد نیاز خود را از خون دریافت می‌کنند و این خون قبل از آنکه به غدد پستان برسد از طریق ناف برای تغذیه‌ی جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. و پستان‌ها برای ساختن مواد پروتئینی شیر، تنها از اسیدهای آمینه‌ی ذخیره شده در بدن استفاده می‌کنند و بعضی از مواد، مانند کازوئین که در خون وجود ندارد در غده‌های پستانی ساخته می‌شود و انواع ویتامین‌ها، نمک طعام و فسفات‌ها و قند بدون تغییر از پلاسمای خون گرفته می‌شود. برای تولید یک لیتر شیر در پستان، حداقل پانصد لیتر خون از این عضو عبور می‌کند تا مواد لازم برای یک لیتر شیر را مهیا کند و برای تولید یک لیتر خون در عروق، باید مواد غذائی زیادی از روده بگذرد. به این ترتیب این ماده‌ی سفید رنگ تمیز خالص یا این غذای نیرو بخش گوارا، از میان غذاهای هضم شده خون بدست می‌آید. همان طور که قرآن بدان اشاره کرده است.
که نشان از قدرت خداوند در نحوه‌ی تولید شیر است؛ شیری که نه تنها رنگ و بوی خون و تفاله‌ها را ندارد بلکه با عطر و رنگ تازه‌ای از نوک پستان تراوش می‌کند.
نتیجه:
قرآن دانش‌نامه‌ی پزشکی نیست که به مسئله‌ی گردش خون و فرایند آن بپردازد اما در بعضی مواقع برای نشان دادن قدرت خداوند و تحریک حس کنجکاوی بشر به نتایج آن اشاره کرده است. برای مثال، شیر مادر و حیوانات، بر اثر گردش خون به وجود می‌آید؛ یا اینکه گردش خون سبب دفع سموم و تعدیلات در کبد است. اما همین خون اگر از گردش و تحرک باز ایستد، محل مناسبی برای رشد انواع میکروب‌هاست. از این رو قرآن خوردن خون را ممنوع و حرام شمرده است.
معرفی کتاب:
برای مطالعه بیشتر رجوع شود به:
1. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی.
2. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیه 66 سوره نحل.
3. طب در قرآن، دکتر قرقوز دیاب، ص 64 ـ 63.
4. اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، پاک‌نژاد، ص 70.
5. تغذیه در قرآن، محمدرضا نوری، ص 130 ـ 111.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: